اهمیت مدیریت زمان برای دانش آموزان

♦ اهمیت مدیریت زمان برای دانش آموزان 

مدیریت زمان یکی از موضوعاتی است که در سال های اخیر مورد توجه و استقبال دانش آموزان، معلم ها و مشاوران تحصیلی قرار گرفته است. مدرسه ها به دنبال آموزش دادن مهارت مدیریت زمان به دانش آموزان هستند تا بتوانند با یادگیری این مهارت در طولانی مدت به موفقیت های بیشتری برسند. بر همین اساس امروزه مدیریت زمان یکی از مهارت های اساسی و موردنیاز همه انسان هاست. مدیریت زمان سبب می شود افراد از زمان و عمر خود بیشتر و بهتر بهره ببرند.

دانش آموزان برای یادگیری و استفاده از مهارت مدیریت زمان در زندگی نیازمند شناخت اهرم هایی هستند که ما در ادامه به بررسی و تحلیل آن ها خواهیم پرداخت.

در ادامه با ما همراه باشید.

هدف یابی گام اول مدیریت زمان

برای شروع مدیریت زمان، نیازمند یک اهرم بسیار قدرتمند به نام هدف هستید. تا شما اهداف خود در زندگی، و یا به عنوان دانش آموز به طور مشخص اهدافتان در زمینه علمی را تعیین نکنید، به هیچ وجه امکان مدیریت مطلوب زمان را نخواهید داشت. وقتی شما هدف ندارید و برایتان مشخص نیست دقیقا می‌خواهید به کجا برسید، انگیزه کافی برای مدیریت زمان نیز نخواهید داشت.

روزی را فرض کنید که از ساعت 7 صبح تا ساعت 6 بعدازظهر کلاس دارید، روز بعد امتحان میان‌ترم دارید و ضمنا پروژه درس دیگر خود را نیز باید تحویل دهید. در این صورت مجبور خواهید بود برای استفاده صحیح از وقت خود، برنامه‌ای دقیق طراحی و اجرا کنید. حتی اگر قبلا هم اهل برنامه‌ ریزی نبوده‌اید، امروز لیست برنامه‌ های خود را خواهید نوشت و شب، ساعت خود را برای صبح زود کوک خواهید کرد. اما اگر برای فردا هیچ کلاس یا قرار خاصی نداشته باشید، طبیعتا انگیزه کافی برای بیدار شدن هم نخواهید داشت. در این صورت احتمالا حتی ساعت خود را نیز کوک نکرده و بیدارشدن خود را به تقدیر خواهید سپرد!

امیدوارم با این مثال، ضرورت داشتن هدف را در مسیر موفقیت و مدیریت زمان بهتر درک کرده باشید. هدف، همانند یک موتور محرک بسیار قوی است که انگیزه کافی برای تلاش و کوشش و جدیت در استفاده از زمان را در شما ایجاد می‌کند. پس با توجه به این که اساس و پایه بحث ما در مدیریت زمان به انتخاب درست و صحیح اهداف مربوط است، لازم است به بیان چند نکته مهم در تعیین اهداف بپردازم.

چرا از تعیین هدف اجتناب می‌کنیم؟

هر وقت بحث تعیین هدف مطرح می‌شود، عده‌ای هراسان می‌شوند و سعی می‌کنند به بهانه‌ های مختلف از تعیین دقیق اهداف خود اجتناب نمایند. در طول سال ‌ها مشاوره و برگزاری همایش ‌های متعدد موفقیت، صرفا تعداد کمی از افراد را دیده‌ام که پس از صحبت درباره هدف و فهمیدن ضرورت تعیین اهداف، اقدام به هدف ‌یابی کرده باشند. در ابتدا تصور می‌کردم دلیل این اجتناب، تنبلی است. اما با تکرار این تجربه و مشاهده افراد سخت ‌کوشی که حاضر به تعیین اهداف خود نبودند، متوجه دلایل بسیار مهمتری شدم. دانش ‌آموزان و دانشجویانی که تنبل نیستند و واقعا می‌خواهند به موفقیت دست یابند، معمولا به یکی از این دو دلیل، اهداف خود را تعیین نمی‌کنند.

• ترس از شکست

هنگامی که شما هدف خود را اعلام می‌کنید، وارد مسابقه‌ای می‌شوید که پایان آن می‌تواند پیروزی یا شکست باشد و اینجاست که ترس از شکست، مانع ورود شما به دروازه موفقیت می‌گردد.

فرض کنید ابتدای سال تحصیلی، یک دانش ‌آموز یا دانشجو هدف خود را کسب معدل خوب قرار داده و دانش ‌آموز دیگر، معدل 25/19 را هدف خود قرار می‌دهد. در این صورت دانش ‌آموز اول هیچ نگرانی برای تلاش بیشتر و مدیریت بهتر زمان خود نخواهد داشت، زیرا می‌تواند با تغییر دادن تعریف موفقیت، همیشه خود را از نتیجه بدست آمده، راضی نماید.

احتمالا برای شما هم پیش آمده است. در ابتدای هر ترم، تعریف شما از موفقیت، کسب معدل 20 است. در آبان به این نتیجه می‌رسید که 19 تفاوت چندانی با 20 نداشته و اساسا یک نمره اشتباه، کاملا طبیعی است! در آذرماه آرزوی کسب معدل بین 17 تا 18 دارید و در شب امتحان پایان ترم، برای کسب معدل درخشان 12 نذر و نیاز می‌کنید! بعدا هم می‌گویید: «اصل، پاس کردن درس بود که شکر خدا این قله موفقیت رو هم مثل سایر قله‌ های دیگه فتح کردم!»

اما دانش ‌آموزی که هدف خود را به صورت دقیق تعیین کرده است، مجبور به تلاش برای کسب آن خواهد بود./ اهمیت مدیریت زمان برای دانش آموزان

• ترس از مقایسه

علاوه بر مشکل قبل، برخی افراد به محض تعیین هدف، نگران مقایسه خود با دیگران نیز می‌گردند. این مقایسه ممکن است توسط خود شما و یا دیگران انجام گیرد. وقتی شما معدل مطلوب خود را اعلام می‌کنید، از این لحظه تمام نتایج شما قابل مقایسه با اهدافتان خواهد بود. اگر هدفی انتخاب نمی‌کردید، نمره 18 هم می‌توانست رضایت شما را جلب نماید اما با اعلام هدف 25/19، میزان فاصله شما با هدف به طور دقیق مشخص می‌گردد.

متاسفانه ما به غلط، موفقیت را صرفاً دستیابی به هدف می‌دانیم. در این صورت همیشه نگران این خواهیم بود که اگر به هر دلیلی هدف ما 100% محقق نشد، چه باید بکنیم؟! به همین دلیل است که معمولا تعیین اهداف منجر به ایجاد استرس و نگرانی در افراد می‌گردد. اوج این استرس و نگرانی را معمولا در داوطلبان کنکورهای کارشناسی یا کارشناسی ارشد مشاهده می‌کنیم. این استرس شدید حتی می‌تواند علاوه بر ایجاد ناراحتی ‌های روحی و روانی، فرآیندهای زیستی شما را نیز مختل کرده و به سلامتی شما آسیب برساند. پس در واقع این نوع نگرش به موفقیت، منجر به سلب آرامش می‌گردد، درحالی که قرار بود با رسیدن به اهداف، احساس موفقیت در ما شکل گرفته و با آرامش و لذت بیشتر و با کیفیتی بالاتر به زندگی خود ادامه دهیم.

با این توضیحات مشخص می‌گردد ما باید تعریف خود را از موفقیت اصلاح کنیم.

مسیر موفقیت و دستیابی به اهداف، همانند یک پلکان شما را از وضعیت موجود به سمت وضعیت مطلوب خواهد برد. در واقع شما با تعیین اهداف و گام‌ برداشتن به سمت موفقیت، وارد این پلکان شده و لحظه به لحظه در مرحله‌ای بالاتر قرار خواهید گرفت.

در این صورت است که دیگر شکست، معنایی نخواهد داشت؛ بلکه شما فقط در پله‌ ها و مدارج مختلفی از موفقیت قرار خواهید گرفت.

جایگاه نظم در مدیریت زمان

یکی دیگر از راهکارهای مدیریت زمان، برقراری نظم می‌باشد. نظم شاخصه‌ای ضروری برای موفقیت در هر زمینه‌ای می‌باشد. در فرآیند مطالعه و مدیریت زمان، داشتن نظم در برنامه ‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اگر بخواهیم تعریفی ساده از نظم اراده کنیم، می‌توانیم بگوییم: “نظم یعنی قرار دادن هر چیز در جای خود“.

در مباحث موفقیت، دانستن این نکته ضروری است که:

همیشه بخش زیادی از عمر و وقت ما به علت بی‌ نظمی از بین می‌رود. اگر مجموع مطالب این مقاله را در ذهن خود جمع ‌بندی کنید، خواهید دید راهکارهای تولید زمان، سعی در ایجاد نظم در شما را داشته و راهزنان زمان سعی در بی ‌نظم کردن شما دارند. پس اگر بتوانید برای اموری مانند تلویزیون، نظم ایجاد کنید، آسیب‌ های آن کاهش چشمگیری خواهند داشت.

در واقع این نظم است که می‌تواند به ارزشمندی عمر شما افزوده و زمان را در کنترل شما در آورد. پس سعی کنید برای ایجاد نظم، به عنوان یکی از مهمترین راهکارهای تولید زمان، تلاش کنید.

در ادامه به برخی از حوزه‌ هایی که نظم در آن‌ها، منجر به بهره ‌برداری بهتر شما از زمان ‌های موجود خواهند بود، اشاره خواهم کرد. پس لطفا توصیه‌ های زیر را جدی بگیرید./ اهمیت مدیریت زمان برای دانش آموزان

• نظم در ساعات خواب و بیداری

نظم زمان‌های استراحت و خواب شما از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. خواب منظم شبانه در یک ساعت مشخص و بیدار شدن به موقع، کمک زیادی به شما در استفاده صحیح از زمان و مطالعه با تمرکز بالا، خواهد کرد.

به یاد داشته باشید همیشه امکان اصلاح و بهبود عملکرد در برنامه‌های منظم بسیار بیشتر است. یعنی اگر شما هر روز ساعت 8:30 از خواب بیدار شوید، به راحتی می‌توانید با یکی دو هفته تمرین، 8:30 را به 8:15 و سپس به 8:00 منتقل کنید. اما میزان خواب کسی که در یک روز ساعت 7:00 صبح بیدار می‌شود، یک روز 10:30 و یک روز 5:30 را خیلی سخت می‌توان کاهش داد. در ضمن افرادی که بی‌نظم می‌خوابند، معمولا بخش زیادی از وقت روزهای تعطیل خود را از دست می‌دهند.

• نظم در ساعات مطالعه

بدون شک شما باید بتوانید برای زمان‌ های مطالعه خود، برنامه منظم و مشخصی طراحی کنید. هنگامی که زمان ‌های مطالعه شما منظم نیستند، احتمال اجرای برنامه شما نیز کمتر می‌گردد.

نکته بسیار مهم این است که هنگامی که شما در ساعات مشخصی از روز به مطالعه می‌پردازید، ذهن شما شرطی شده و در آن ساعات، تمرکز شما بیشتر می‌گردد. در این صورت در زمان کمتر، مطالب بیشتری را فرا خواهید گرفت. در واقع اگر بدانید هر روز ساعت 5 تا 6 بعدازظهر مشغول مطالعه درس هستید، میزان تمرکز شما در آن ساعات بیشتر خواهد شد. همچنین به علت عادت ایجاد شده، خیلی راحت‌تر سایر کارها را تعطیل کرده و به مطالعه می‌پردازید. پس سعی کنید زمان‌های ثابت و مشخصی را، هر چند کوتاه، برای مطالعه در برنامه روزانه خود بگنجانید.

• نظم در روند مطالعاتی هر مبحث

گاهی اوقات دانش ‌آموز یا دانشجو اقدام به مطالعه یک مبحث کرده ولی بعد از گذشت چند روز، از ادامه مطالعه آن صرف نظر کرده و به مطالعه یک مبحث دیگر مشغول می‌شود. گاهی نیز در بین مطالعه یک مبحث، چند روزی تنبلی کرده و در نتیجه، ادامه مطالعه به چند روز بعد موکول می‌گردد. این بی ‌نظمی منجر به فراموشی مباحث شده و در مطالعه مجدد آن‌ها، مجبور خواهید شد وقت زیادی را برای مرور مجدد مطالب هزینه کنید. این مرورهای مکرر تنها منجر به اتلاف وقت شما خواهند شد. پس سعی کنید هر کاری را که آغاز می‌کنید طی یک فرآیند منظم و با برنامه، تا انتهای آن ادامه دهید./ اهمیت مدیریت زمان برای دانش آموزان

• نظم در محیط مطالعه 

وسایل اضافه روی میز مطالعه، تمرکز شما را بر هم زده و منجر به اتلاف زمان شما می‌گردند. گاهی اوقات، بدون اینکه متوجه شوید، چندین دقیقه مشغول نگاه کردن به وسایل زیاد روی میز هستید.

حتما برای بهره‌ برداری بهتر از زمان مطالعه، میز خود را منظم کرده و از گذاشتن وسایل اضافه روی آن اجتناب کنید. به خصوص وسایلی که شما را یاد خاطرات خوب یا بد گذشته می‌اندازند، به شدت منجر به آسیب رساندن به تمرکز و زمان مفید شما خواهند شد.

• نظم در پوشه‌ها، جزوات و کاغذها

گاه برخی از دانش ‌آموزان یا دانشجویان جزوات بسیار نامنظمی دارند. هر درس را در یک دفتر ثبت کرده‌اند، تمرینات حل شده در یک جا، نمونه سوالات امتحانی لابلای کتاب ‌های دیگر و کلی کاغذ چرک نویس نیز منتظر ساماندهی هستند.

در این صورت شما هر وقت به یکی از این کاغذها و جزوات احتیاج پیدا کنید، مجبور خواهید بود مدت زیادی را صرف جست و جوی آن‌ها نمایید که این کار، منجر به تلف شدن زمان زیادی از شما می‌گردد.

• نظم در حضور در کلاس‌ها

عدم حضور منظم در کلاس‌های مدرسه و دانشگاه نیز منجر به هدررفت زمان ارزشمند شما می‌گردد. مطلبی را که امروز می‌توانستید در کلاس درس یاد بگیرید، باید بعدا در زمان بیشتری یاد بگیرید. ضمنا در جلسات بعدی کلاس، به علت عدم یادگیری کامل، مطالب جدید را نیز خوب یاد نخواهید گرفت. پس با غیبت در یک جلسه حتی زمان چند جلسه بعد از آن را نیز از دست خواهید داد. پس لطفا روند یادگیری خود را خراب نکنید.

• نظم در روابط اجتماعی

اگر بتوانید در تعاملات و روابط اجتماعی خود نظم ایجاد کرده و زمان‌ های مشخصی را به آن‌ها اختصاص دهید، قطعا در بازدهی زمان شما تاثیر شگرفی خواهد داشت. توجه داشته باشید که ایجاد این نظم در دوران آماده سازی برای کنکور، اهمیت بسیار بیشتری دارد.

سعی کنید برای دید و بازدیدهای خانوادگی، تفریح با دوستان و یا هر ملاقات دیگری، برنامه مشخصی داشته باشید تا آسیبی به برنامه مطالعاتی شما وارد نگردد. به خصوص برای بیرون رفتن با دوستان، برنامه خاصی داشته باشید. چون در این مورد به دلیل جذابیت زیاد، دانش‌آموزان و دانشجویان بدون توجه به برنامه درسی، هر پیشنهاد بیرون رفتنی را قبول می‌کنند! به یاد داشته باشید “توانایی نه گفتن” به درخواست‌های نابه‌جا، یکی از رموز اساسی برای موفقیت در هر مقطعی می‌باشد.

با آرزوی موفقیت برای شما/ اهمیت مدیریت زمان برای دانش آموزان